13 grudnia 2021 r. przypada 40. rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Stan wojenny został wprowadzony w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. na terenie całej Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (PRL) na polecenie Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego na czele z gen. Wojciechem Jaruzelskim. Przyczyną było malejące poparcie dla polityki władz państwa polskiego i rosnąca zależność od Związku Radzieckiego. Mając świadomość ogromnego poparcia społecznego dla „Solidarności” i związanego z tym zagrożenia dla swojej pozycji, komuniści postanowili użyć siły i rozprawić się z opozycją. „Solidarność” została zepchnięta do podziemia, a jej przywódcy aresztowani.
Większość Polaków o wprowadzeniu stanu wojennego dowiedziała się nad ranem w niedzielę 13 grudnia 1981 r. Nie działały telefony, telewizja, radio zaś nadawało muzykę poważną. O godz. 6.00 wyemitowano przemówienie Jaruzelskiego, o 9.00 powtórzono je w telewizji. Ogłosił on powstanie Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, która przejęła rządy w kraju. Twierdził, iż wprowadzenie stanu wojennego nastąpiło w chwili ostatecznego zagrożenia: „Ojczyzna nasza znalazła się nad przepaścią. […] Już nie dni, ale godziny przybliżają ogólnonarodową katastrofę”. O doprowadzenie do konfrontacji oskarżył przywódców „Solidarności”: „Awanturnikom trzeba skrępować ręce, zanim wtrącą ojczyznę w otchłań bratobójczej walki”. Spikerzy ubrani w wojskowe mundury w kolejnych godzinach podawali, jakie ograniczenia nałożył na Polaków stan wojenny.
Zakazano strajków, manifestacji i wszelkich akcji protestacyjnych. Wprowadzona została godzina milicyjna od 22.00 do 6.00. Setki zakładów zmilitaryzowano, zapowiadając, iż strajk w nich równoważny jest dezercji, a więc grozi zań kara śmierci. Przerwano łączność telefoniczną, wszystkie przesyłki pocztowe objęła cenzura. Zamknięte zostały granice, bez specjalnej przepustki nie można było także opuścić miejsca zamieszkania. Zawieszono wszystkie organizacje społeczne, w tym związki zawodowe. Nadawano tylko jeden program telewizyjny i radiowy, zawieszono wydawanie większości pism. Na kilka tygodni zawieszono pracę szkół wyższych i lekcje w szkołach.
Atmosferę grozy potęgowały czołgi, transportery opancerzone i wojskowe patrole na ulicach miast. Wobec braku dostępu do informacji krążyły najróżniejsze pogłoski. Ponieważ samo pojęcie „stan wojenny” nie było znane (wcześniej mówiono o stanie wyjątkowym), wiele osób interpretowało jego wprowadzenie jako oznakę wybuchu wojny. Wkrótce okazało się, że rzeczywiście trwa wojna – z własnym narodem.
Zachęcamy wszystkich do udziału w ogólnopolskiej akcji Zapal Światło Wolności.
13 grudnia 2021 r. o godz. 19.30 zapalamy w oknach świece symbolizujące pamięć o ofiarach stanu wojennego, a jednocześnie nasze przywiązanie do wolności.
Wszystkich zainteresowanych zachęcamy do zapoznania się z wydarzeniami tamtego okresu poprzez informację znajdujące się na stronach:
Instytutu Pamięci Narodowej: Polskie miesiące - Grudzień 1981
Małopolski Szlak Solidarności
Ministerstwo Edukacji i Nauki: „Zapal Światło Wolności” – 40. rocznica wybuchu stanu wojennego
oraz do obejrzenia filmu "Towarzysz generał idzie na wojnę" (youtube)
Bibliografia:
Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918 - 1989
Serwis Rzeczypospolitej Polskiej: Obchody 40. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego - odsłonięcie tablicy i promocja książki
Zdjęcia:
Kino Moskwa autor Chris Niedenthal
Nowa Huta autor Stanisław Markowski
Obwieszenie o stanie wojennym